برنامه های کراسفیت
محورهای چرخش بدن را بشناسیم
محورهای چرخش بدن انسان
برای شناخت دقیق ساختار بدن انسان، لازم است که یک وضعیت استاندارد و مشخص در نظر گرفته شود. این وضعیت، که به آن “وضعیت تشریحی” گفته می‌شود، به صورت ایستاده است که فرد در آن حالتی مشابه به جسدی که روی تخت تشریح قرار دارد، به خود می‌گیرد. در این حالت، سر به سمت روبه‌رو قرار دارد، دست‌ها در دو طرف بدن آویزان هستند و کف دست‌ها به سمت جلو می‌باشد. پاها نیز صاف و بدون خمیدگی قرار گرفته‌اند. این وضعیت به ما کمک می‌کند تا بدن را به صورت استاندارد و علمی توصیف کنیم.
صفحات آناتومیکی (Anatomical Planes)
صفحات آناتومیکی، صفحاتی فرضی هستند که برای توصیف مکان‌های ساختاری یا جهت حرکات بدن انسان مورد استفاده قرار می‌گیرند. این صفحات در زمان مطالعه حرکت‌های بدن یا هنگام تشریح ساختارهای آناتومیکی مورد توجه قرار می‌گیرند. شناخت این صفحات به ما کمک می‌کند تا توصیف دقیق‌تری از محل قرارگیری اعضا و چگونگی حرکت آنها داشته باشیم.
انواع صفحات آناتومیکی
در بدن انسان، سه صفحه آناتومیکی اصلی وجود دارد که به شرح زیر هستند:
- صفحه ساجیتال (Sagittal Plane)
این صفحه عمودی است که بدن را از جلو به عقب به دو قسمت چپ و راست تقسیم می‌کند. اگر این تقسیم‌بندی دقیقاً در وسط بدن انجام شود، به آن “صفحه میانی” یا “مدیان” می‌گویند. حرکاتی مانند خم شدن به جلو و عقب (مانند حرکت اسکوات) در این صفحه انجام می‌شوند. - صفحه فرونتال (Frontal Plane)
صفحه فرونتال یا تاجی، صفحه‌ای عمودی است که بدن را به دو قسمت جلویی و پشتی تقسیم می‌کند. حرکاتی که در این صفحه انجام می‌شوند شامل باز و بسته شدن بازوها در طرفین بدن (مانند حرکت جلو بازو از پهلو) هستند. - صفحه عرضی (Transverse Plane)
این صفحه به صورت افقی بدن را به دو قسمت فوقانی (بالا تنه) و تحتانی (پایین تنه) تقسیم می‌کند. حرکاتی مانند چرخش تنه حول محور بدن (مانند حرکت چرخش تنه) در این صفحه انجام می‌شوند.
محورها و سطوح حرکتی (Movement Axes and Planes)
برای درک بهتر حرکات بدن، نیاز است تا محورهای حرکتی و سطوحی که حرکات بر روی آنها انجام می‌شوند را بشناسیم. حرکت‌ها بر روی سه سطح اصلی انجام می‌شوند و هر یک از این سطوح دارای محورهای مشخصی هستند.
انواع محورها در بدن
سه محور اصلی که در بدن وجود دارند، به شرح زیر هستند:
- محور ساجیتال (Sagittal Axis)
این محور افقی است و از جلو به عقب بدن عبور می‌کند. محور ساجیتال با صفحه فرونتال عمود است و حرکاتی که در صفحه فرونتال انجام می‌شوند حول این محور رخ می‌دهند. مثال‌هایی از حرکات حول این محور شامل حرکت‌های پهلویی مانند پرش پهلو به پهلو می‌باشند. - محور فرونتال (Frontal Axis)
این محور افقی از پهلو به پهلوی بدن امتداد می‌یابد. محور فرونتال با صفحه ساجیتال عمود است و حرکاتی مانند خم شدن و راست شدن (مانند حرکت درازنشست) حول این محور انجام می‌شوند. - محور ورتیکال (Vertical Axis)
این محور عمودی از سر به سمت پایین بدن امتداد دارد. محور ورتیکال با صفحه عرضی عمود است و حرکاتی مانند چرخش سر و تنه حول این محور انجام می‌شوند.
ارتباط بین صفحات و محورها
همان‌طور که صفحات آناتومیکی مشخص می‌کنند که بدن چگونه به قسمت‌های مختلف تقسیم می‌شود، محورها نشان می‌دهند که حرکت‌های بدن حول کدام محور صورت می‌گیرند. هر حرکت بدن در یک صفحه انجام می‌شود و حول یک محور مشخص می‌چرخد. به عنوان مثال، حرکت چرخش بازوها به طرفین (مانند حرکت پروانه) در صفحه فرونتال و حول محور ساجیتال انجام می‌شود.
حرکات بدن در صفحات مختلف
- حرکت در صفحه ساجیتال
این نوع حرکت‌ها شامل خم و راست شدن هستند، مانند حرکت اسکوات یا خم شدن به جلو. حرکات در این صفحه حول محور فرونتال رخ می‌دهند. - حرکت در صفحه فرونتال
حرکاتی مانند باز و بسته کردن دست‌ها به سمت پهلو یا حرکت‌های کششی مانند تمرینات عضلات دلتوئید در این صفحه انجام می‌شوند. این حرکات حول محور ساجیتال رخ می‌دهند. - حرکت در صفحه عرضی
چرخش‌های بدن، مانند چرخش تنه در حرکت چرخش روسی یا حرکت‌های چرخشی بازوها، در این صفحه انجام می‌شوند و حول محور ورتیکال انجام می‌شوند.
اهمیت شناخت صفحات و محورها در تمرینات ورزشی
شناخت صفحات و محورها برای درک بهتر حرکات ورزشی و بهینه‌سازی تمرینات بسیار مهم است. این اطلاعات به ورزشکاران کمک می‌کند تا تمرینات خود را به گونه‌ای طراحی کنند که نه تنها تمامی عضلات بدن به طور یکنواخت تقویت شوند، بلکه احتمال آسیب‌های ورزشی نیز به حداقل برسد. به عنوان مثال، تمرینات ترکیبی مانند ددلیفت و اسکوات که در صفحه ساجیتال انجام می‌شوند، قدرت عضلات پایین‌تنه و کمر را تقویت می‌کنند. از سوی دیگر، تمریناتی مانند پلانک‌های جانبی که در صفحه فرونتال انجام می‌شوند، عضلات پهلو و شکم را درگیر می‌کنند.
نتیجه‌گیری
درک صفحات و محورها در آناتومی بدن انسان به عنوان یکی از اصول اساسی در علم حرکت‌شناسی و تمرینات ورزشی محسوب می‌شود. با شناخت این اصول، می‌توان تمرینات خود را به گونه‌ای طراحی کرد که تمامی بخش‌های بدن تقویت شوند و از تمرین‌های تکراری و غیرموثر پرهیز کرد. این دانش برای مربیان و ورزشکاران حرفه‌ای ضروری است تا تمریناتی ایمن و کارآمد طراحی کنند و به توسعه قدرت و عملکرد بدنی بپردازند.
